Kristbergur O. Petursson is in galerie WG Kunst beland. Een grote, forse man die in alle rust bezig is zijn schilderijen op te hangen. Ik verbaas me over de treffende gelijkenis tussen al het opgehangen werk. Een reeks van aan elkaar verwante schilderijen. Allemaal in een stemmig donker zwart en grijs. Als je goed kijkt zie je er letters op afgebeeld, woorden vormend die alle kanten opgaan. Op een andere wand zie ik kleinere werken maar in dezelfde kleur en stijl gemaakt. Vage figuren, voor de helft afgebeeld. Je ziet slechts hoofd, armen en borst. Opvallend vaak zijn de armen geheven. Alsof ze aan het kruis zijn genageld maar een kruis zie je niet. Handen gesticuleren en hoofden bewegen. Alles is in gedekte tinten en alle doeken verschillend.
De eerste indruk is er een van verbazing. Ondanks de gelijkenis tussen het opgehangen werk is het overzicht over het geheel verre van saai. Wat je wel zou verwachten wanneer er zoveel overeenkomst zit in de gepresenteerde kunst. Er gaat een stille rust van dit werk uit die weldadig aandoet. Of de inhoud van het werk dat rechtvaardigt is nog maar de vraag. Ik ken geen IJslands en wat de schimmige figuren op het doek doormaken weet ik niet. Het kan wel een en al ellende zijn waar het over gaat. Maar als dat al zo is dan verstoort het totaal niet de indruk van stilte en harmonie die er in de galerie hangt.
Op een andere wand hangen zo te zien etsen. Ook daar zie ik gezichten. Weliswaar vaag maar onmiskenbaar. Koppen zijn het met sprekende ogen, grimassen en wild haar. Maar ook angstige ogen. Benauwenis en foltering? Opeens zie ik de overeenkomst met de etsen van Rembrandt. De kunstenaar vertelde me over zijn fascinatie voor Rembrandt. Die ook zo ogenschijnlijk slordig de details, die niet in het hart van de tekening zitten, kon neerzetten. Heel wat jaren geleden heeft Kristbergur in Amsterdam aan de Rijksacademie gestudeerd. En nu is hij voor het eerst weer terug in Amsterdam, met deze expositie.
De teksten op de doeken blijken gedichten te zijn. De kunstenaar is ook dichter. Een combinatie die je wel meer hoort maar voor het eerst zie ik ze hierin elkaars aanwezigheid. Gedichten in schilderijen. Als in een baarmoeder. Alsof ze verborgen moeten blijven. Ze zijn even belangrijk. De woorden zijn geschilderd en het schilderij herbergt woorden. En de dichter valt samen met de schilder.
De woorden kun je niet ontcijferen. Zo onduidelijk zijn ze aangebracht. Het lijken woorden die in een eeuwenoude rotswand zijn gekrast. Tekens als in een grot, hiërogliefen uit een ver verleden. Boodschappen uit een andere wereld. Je kunt slechts raden naar de betekenis van deze berichten. Kristbergur wil duidelijk geen open boek zijn voor de kijker.
Het maakt me nieuwsgierig naar zijn gedichten. Waarover gaan ze en wat vertellen deze doeken bij een langere aanblik. Want langer kijken is wel nodig bij deze expositie. Zijn kunst geeft zich niet gemakkelijk gewonnen.
Ik krijg van de kunstenaar een bundel met gedichten en lees er ‘s avonds in. Ze zijn in het IJslands geschreven maar ook vertaald in het Engels. In de gedichten tref ik eenzelfde rust aan als in de schilderijen. Met weinig woorden en in een heldere taal. Maar misschien is die veronderstelling van rust even bedrieglijk als bij zijn kunst. En gaat het over de existentiële vragen van het leven. Ook in zijn gedichten vind ik een enigszins verborgen werkelijkheid. Gaat het goed met de kunstenaar of slecht? Verbergt hij zich achter relativering en humor?
Aan de wand bij de ingang van de galerie hangt een lange rij van tekeningen op papier, oningelijst en kleiner dan A-4 formaat. Ik noem het tekeningen maar ze zijn gemaakt met verschillende materialen. Verf, potlood, gesso, etc. Overwegend in een donker palet. Al moet ik zeggen dat in deze reeks nog het meest variatie in tint (het woord kleur zou misplaatst zijn) en voorstelling is aangebracht. Opnieuw veel gezichten, meestal vaag afgebeeld. Maar toch met meer tekening. Een figuur achter iets als tralies. Is het opnieuw een lijdende Christus die we hier zien?
Zonder dat ik het kan verklaren voel ik sympathie voor het werk van Kristbergur. Het werk is vooral sferisch. Het geeft een stemming weer. Misschien vooral die van melancholie.
En het is een sympathieke wereld die hij schetst. Of misschien niet de wereld want die is vol onheil, maar de wijze waarop de kunstenaar die wereld aanvaardt. Als iemand die heeft geaccepteerd dat het leven niet eenvoudig is. Daarmee probeert te leven. Zonder te oordelen.
De IJslandse natuur is beeldschoon en straalt een soort van rust uit maar pas op. Het bestaan is er uiterst kwetsbaar. Al doen de inwoners daar nooit dramatisch over. Er is een vanzelfsprekendheid in het leven bij de poolcirkel die ons gemakkelijk op het verkeerde been kan zetten. Alsof alles er veilig is. Maar de natuur is er zo imposant, zo indrukwekkend en zo overweldigend dat je vanzelf wel bescheiden wordt. En zo blijft de kunst van Kristbergur ook bescheiden en rustig. Maar als je goed kijkt kun je er veel van het menselijk drama in terug vinden.
Kees Hordijk
Geef een reactie