WITTE KLEUREN.
Een tegenspraak zult u zeggen. Maar wanneer u deze keer galerie WG Kunst binnen loopt en naar links kijkt ziet u een wand vol met schilderijen die allemaal hun best doen het wit met kleur te mengen op een manier die uiteindelijk in een gelijkspel eindigt. Het wit kan niet zonder de kleuren bestaan en omgekeerd evenzo. De kleuren ontlenen hun kracht aan al die witte onderbreking die overal tussenbeide komt. Ik ben verbaasd over de schoonheid die deze wand in zijn eentje uitstraalt. “Variaties op een thema” klinkt niet direct spannend maar wat hier bereikt wordt is boeiender dan ik had kunnen bedenken. Want dat zijn het. Variaties op een zelfde thema. Het thema is : doorkruis met witte evenwijdige banen de kleurig slingerende verfstreken. En op dat thema heeft de kunstenaar een boeiend samenspel gemaakt waar je alsmaar met de ogen van het ene naar het andere doek gaat om telkens weer de verschillen te zien die bij al die overeenkomst mogelijk blijken te zijn. Ja, de individualiteit van elk werk zelfs lijkt te versterken. En dat toch met al die overeenkomst in het basisthema. Eigenlijk ben ik een beetje verloren voor de rest van de tentoonstelling. Ik blijf hangen voor die ene wand alsof er telkens nieuwe aspecten te ontdekken zijn in schakering, kleur en verf opbrenging.
Als ik me dan eindelijk omdraai sta ik tegenover een ander hoogtepunt in deze expositie. Een wand met tekeningen op A-4 formaat. Ik noem het tekeningen maar het gaat om verf op papier. De papieren zijn tutta natura met twee spelden bovenaan opgespeld met het gevolg dat de onderkanten levendig loskomen van de wand en er zo een speels karakter aan geven.
Ik probeer naar de afzonderlijke tekeningen te kijken maar dat valt niet mee. Zo dicht hangen ze op elkaar. Het geeft je een gevoel overweldigd te worden door de veelheid aan kleuren en vormen die zich zo dicht op elkaar en vlak voor je ogen afspelen. Maar het geheel is daardoor weer extra imponerend, een beetje overweldigend zelfs. Dat komt omdat de voorstellingen die van Steensel erop heeft aangebracht nooit voorspelbaar zijn. Het lijken willekeurige voorstellingen te zijn met wat willekeurige kwaststreken. De ontregeling die er bij de kijker het gevolg van is lijkt hier bij de tekeningen – maar het gaat dus over verf – nog groter dan bij de zojuist besproken schilderijen. Ogenschijnlijk geen enkele ordening maar een willekeurig samen gaan van een paar niet direct bij elkaar horende verfstreken. Je zoekt als kijker naar wat samenhang. Daar zijn we aan gewend. Wat heet, we kunnen eigenlijk niet zonder. Maar hier, bij het werk op papier, lijkt die totaal afwezig. En dat brengt ons in de war. We hebben behoefte aan ordening. Zo wordt wat we zien overzichtelijk. Maar dat gunt de kunstenaar ons niet. Noem het een ontregeling. Al of niet bewust. Maar de kracht is ook hier verpletterend.
Door het dicht op elkaar hangen wordt de kijker min of meer gebombardeerd met beelden die als een geheel op hem af komen. Je moet moeite doen om er een afzonderlijk te bekijken. Oogkleppen opdoen om de omringende beelden buiten te sluiten. Maar bezwaarlijk is het niet wanneer dat niet goed lukt. Het geheel is namelijk buitengewoon aangenaam. Dat komt door de enorme variatie aan kleur en vorm die je voor je ogen ziet dansen. Zoom je toch in op een tekening dan kom je opnieuw de kracht tegen die er in het penseel van H.F. van Steensel lijkt te zitten.
Raadsels zijn het soms. De werken van deze kunstenaar. Drie ringmappen met harde kaft hangen naast elkaar. De kaften zijn geverfd. Een is wit, een bruin en de derde blauw. De boodschap is onduidelijk. Je kunt er alleen maar naar gissen. Mooi is het ook niet direct.
Maar mooi lijkt bij deze kunstenaar ook niet het belangrijkste criterium te zijn voor het maken van kunst. Bij het verlaten van de galerie zie ik bij de uitgang een klein schilderijtje hangen. Ik heb het bij binnenkomst kennelijk over het hoofd gezien. Het is in al zijn kleinheid aandoenlijk op die hele grote wand. De verhouding is zoek. Maar daar lijkt veel van het werk van deze kunstenaar haar kracht en zeggenschap aan te ontlenen. Ontregelen doet het je. Of je wilt of niet. Zo makkelijk kom je er niet van af. Naast veel schoonheid die er te genieten valt stuurt ze je ook flink in de war.
Na deze twee indringende wanden langdurig te hebben bewonderd is er aandacht voor wat er verder hangt en staat. Of ligt moet ik zeggen. Het zijn ook weer raadsels. Die het effect hebben dat je er langer mee bezig blijft. Al puzzelend over wat het voorstelt en betekent. Het onderstel van een tafeltje op zijn kop, tussen de poten hangt een doek, beschilderd en wel. Maar de oorspronkelijke voorstelling is in zijn geheel met witte verf overgeschilderd. Je vermoedt als kijker een diepere achtergrond maar dat weet je niet eens zeker. Een glimmende koperen plaat die door een staaldraad rond gebogen staat. Ogenschijnlijk betekenisloos maar je piekert je suf om te begrijpen wat de kunstenaar hiermee bedoelt.
Op een andere wand kleine schilderwerkjes. Opvallend pasteus en in wat grotere kleurvlakken opgebracht. Ogenschijnlijk slordig afgewerkt. Namen uit de hedendaagse kunstwereld schieten door mijn hoofd maar geen bracht de kleurvlakken met zulke wilde randen aan. Alsof de kunstenaar de ordening, de vlakverdeling, niet al te netjes wil laten verlopen.
Drie iconen hangen er ook. Zo noem ik ze maar. Geschilderd op oude eikenhouten panelen.
Maar de verf opbrenging is er niet minder wild om. Na al dit nieuwe werk kom ik tenslotte in een hoek van de zaal waar ik een paar oude bekenden meen te ontwaren. Ooit eerder op het atelier van de kunstenaar gezien. Je ziet in een oogopslag hoeveel verder ze in haar eigen ontwikkeling is inmiddels. Ik ervaar het wederzien als prettig. Misschien is het vooral zo aangenaam omdat het werk vertrouwd is en dierbaar geworden door de tijd heen. Misschien gunt H.F. van Steensel ons even een rustpauze in een verder nogal hectisch en confronterend galerie bezoek. Alsof je bij die oude bekenden even neer mag zitten en bijkomen van al de opwinding over het nieuwe werk.
De tentoonstelling Grand Canyon van H.F. van Steensel is te zien van 1 t/m 11 juli in WG Kunst
dinsdag t/m zondag van 13.00-17.00
Kees Hordijk
Geef een reactie