Hersenen van sterrenstof
Ze heeft haar handen en hoofd vol met tekenen, schrijven, voordragen en maakt dan af en toe ook nog een uitstapje naar de wetenschap. Dat is bijvoorbeeld af te lezen aan het boek Onze hersenen van sterrenstof. De essentie van ons bestaan in feit en fictie. Samen met Peter Mooij geeft Joke van Leeuwen antwoorden op fundamentele vragen, hij vanuit een wetenschappelijk standpunt terwijl zij er op een meer poëtische, beeldende manier mee omgaat. Zij vertellen en verbeelden verhalen over ingewikkelde kwesties.
En precies dat wordt het thema van vandaag: feit en fictie, nadenken en verbeelden. Om duidelijk te maken wat de opdracht zal behelzen liggen er ook wat voorbeelden op tafel van andere kunstenaars die wetenschap en verbeelding combineren. Zoals Leo Vroman die als bioloog, dichter en tekenaar de personificatie van creatief denken is, zoals blijkt uit veel van zijn oergeestige tekeningen. Uit een andere hoek komt kunsthistoricus en criticus John Berger die veel heeft geschreven over waarneming. Als na een operatie aan staar zijn gezichtsvermogen terugkeert, schrijft hij daar een boekje over en de bevriende Hongaarse tekenaar Selcuk Demirel maakt er tekeningen bij. Het is een fraai voorbeeld van je hoe je een medisch fenomeen, een oogafwijking, in beeld kunt brengen. Uit een ander tijdperk – toen kunst en wetenschap nog niet streng van elkaar gescheiden waren – dateren afbeeldingen die met recht als kunstwerken van de wetenschap beschouwd kunnen worden. Beroemd zijn de tekeningen van Alexander Humboldt die hij maakte tijdens zijn studiereizen.
Met dat op het netvlies gaan de tekenaars aan het werk. Kleine briefjes met abstracte begrippen worden willekeurig uitgedeeld. In korte tijd maken ze een schets en dan wisselen ze de briefjes. Termen als kringloop, transformatie, systeem, perspectief en oorsprong doen de ronde.
Na een half uur bekijken we het resultaat. Daarna wordt het menens en werkt iedereen zijn eigen idee uit. Stof tot denken dwarrelt neer op het papier.
Gusta Reichwein 11 Oktober 2025
Geef een reactie